Een haiku schrijven met deze 5 praktische tips
Zelf een haiku schrijven wordt steeds populairder. Dat lijkt eenvoudig. Vooral door de compacte dichtvorm met relatief weinig ‘spelregels’. Daarin schuilt direct het ‘gevaar’. Want je hebt inderdaad zo iets op papier staan, maar is het dan ook een goede en geladen haiku? Met deze praktische tips kun je al snel de verdieping zoeken en een haiku schrijven die ook leuk is voor anderen.
Wat is een haiku?
Even bij het begin beginnen. Wat is een haiku? Het is een kort, niet-rijmend gedicht van (meestal) 17 lettergrepen in drie regels:
- vijf lettergrepen
- dan zeven lettergrepen
- vijf lettergrepen
Dit is een klassiek voorbeeld:
In het morgenrood
op de tip van het graanblad
de rijp van voorjaar.
Onitsura (1660 – 1738)
Soms wordt van het vaste stramien afgeweken bij het haiku schrijven. Maar bij deze toch al vrije dichtvorm, houd ik deze oude spelregel zelf graag in ere. Haiku’s ontstonden in de 17e eeuw in Japan, vooral door het wedijveren tussen verschillende grote dichters. Daarna gingen veel mensen vaak samen een haiku schrijven, als sociale activiteit en om hun geest te scherpen.
Haiku schrijven: tips!
Er zijn veel mensen die regelmatig of zelfs dagelijks even een haiku schrijven. Bijvoorbeeld om een klein moment van verwondering of een nieuw inzicht vast te leggen. Als moderne dichter doe ik dit ook regelmatig. Ik geef ook de workshop haiku schrijven. Daarbij merk ik dat een paar praktische tips deelnemers vaak direct goed op weg helpen. Ik heb een paar van deze haiku tips op een rij gezet.
1. Benut je omgeving bij haiku schrijven
Een haiku kan werkelijk over alles gaan! Grote levensvragen, maar ook hele kleine onderwerpen, zoals een regendruppel die op je hoofd valt of een bezoek aan de tandarts. De klassieke haiku gaat vaak over een klein moment van verwondering in de natuur (klassiek vaak gekoppeld aan een seizoen) of je omgeving. De natuur of je omgeving zijn nog altijd sterke uitgangspunten om onderwerpen te kiezen, ook als je geen klassieke haiku wilt schrijven.
Door regelmatig een haiku te schrijven, kun je ook meer bewust naar je omgeving gaan kijken. Daardoor passen deze mini-gedichten goed bij actuele trends zoals mindfulness.
2. Zorg voor een kleine verrassing
Hoe compact een haiku ook is, vaak zit er in een klassieke haiku een kleine verrassing of wending die hem sterk maakt. Die zit meestal in de laatste regel. Het is geen ‘must’, maar het kan goed werken! Je kunt er vooraf ook al rekening mee houden, bijvoorbeeld door eerst die wending of clou te bedenken.
3. Benut je zintuigen
Het schrijven over zintuiglijke waarnemingen (dingen die je ziet, hoort, ruikt of voelt) brengt de lezer dicht bij jouw eigen ervaring. Hoe zintuiglijker je schrijft, hoe groter het effect vaak is. Beschrijf daarvoor niet alleen wat je ziet, maar bijvoorbeeld ook hoe het voelt, klinkt of ruikt.
Zoals in de bekendste haiku gebeurt:
Oh, oude vijver,
een kikker springt van de kant,
geluid van water.
(Matsuo Basho 1644 – 1694)
4. Laat de lezer emoties ervaren
Met de zintuiglijke waarnemingen kun je vaak emoties benutten. Daardoor komt je gedicht vaak beter ‘binnen’ bij de lezer. Benut die emoties, maar benoem ze niet alleen. Laat het de lezer ervaren. Dat werkt ook goed bij andere dichtvormen. Een gedicht over ‘de liefde’ wordt vaak sterker als je het woord ‘liefde’ niet benoemt. Grote woorden maken geen grote poëzie.
5. Pas op met beeldspraak!
Wie gedichten gaat schrijven, denkt door onze westerse cultuur en poëzie al snel aan beeldspraak als ‘voorwaarde’ voor een gedicht. Bij de haiku is dat totaal niet nodig en is eerder het omgekeerde het geval. Misschien spreken haiku’s mij als moderne dichter (en veel anderen) daarom zo aan. In haar standaardwerk Haiku – Een jonge maan met vertaalde haiku’s, schrijft J. van Tooren treffend:
“De ware poëet is hij, die een paard een paard noemt, alsof dat nog nooit was gebeurd.”
Wil je nog een tip om inspiratie op te doen? Dan adviseer ik dit boek van de Belg Luk Gybels, een hedendaagse haiku dichter.
Workshop haiku schrijven
Ik hoop dat je met deze tips al veel mooie haiku’s kunt schrijven. Hier vind je meer haiku voorbeelden. Als je nog meer wilt weten, kun je wellicht mijn ‘Workshop haiku schrijven’ volgen of de Mindfulness workshop haiku schrijven. Misschien is dit ook iets voor jouw organisatie of evenement? Stuur me dan gerust een e-mail voor meer informatie.
