Voorbeelden van klassieke en moderne haiku’s
Deze haiku voorbeelden zijn handig om de ‘basisregels’ van de oorspronkelijk Japanse dichtvorm (zonder rijm) snel te begrijpen of als je zelf haiku’s wilt schrijven. Want de haiku is springlevend en wordt weer steeds populairder.
Klassieke haiku voorbeelden
De klassieke Japanse haiku van 17 lettergrepen (5, 7 en 5 in drie regels) is vaak gericht op het vastleggen van een klein moment van (zintuiglijke) verwondering. Het gaat dan om dingen die je voelt, hoort, ruikt of ziet. En niet zozeer WAT je feitelijk waarneemt, maar vooral HOE dat voelt, ruikt of klinkt. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de bekendste haiku:
Oh, oude vijver,
een kikker springt van de kant,
geluid van water.
(Matsuo Basho 1644 – 1694)
In de woorden van de bekende haikumeester Basho is de haiku ‘vooral een manier van kijken’. Klassieke haiku’s gaan ook vaak over veranderingen in de natuur, waar de schrijver in opgaat. En ze gaan vaak over vergankelijkheid en het ontdekken van de onveranderlijkheid in de kleine tijdelijke veranderingen. Beide elementen zitten subtiel in dit voorbeeld:
Insecten zoemen
wanneer de kamperfoelie
een bloem laat vallen
(Yosa Buson 1716-1784)
De seizoenen kregen ook vaak een plek in klassieke haiku’s:
In het morgenrood
Op de tip van het graanblad
De rijp van ’t voorjaar
(Uejima Onitsura 1661-1738)
Onder de halmen
van de herfst, die voorbijgaat
verbergt zich de stroom
(Kaya Shirao 1738-1791)
Een seizoen kan direct benoemd zijn, maar de verwijzing kan ook indirect zijn. Bijvoorbeeld door het weer of het gedrag van planten (zoals bloesem in de lente) of dieren.
Een ijskoude maan
Schrijft schaduwen van bomen
Over het sneeuwveld
(Otani Kubutsu 1875-1943)
Andere klassieke haiku voorbeelden
Het leuke van de haiku is dat de basisregels zeker niet ‘heilig’ zijn. Je kunt er dus mee spelen en veel kanten mee op.
Ik schepte de maan
in mijn schotel en goot hem
weg met het water
Ryūho, 1595 -1669
Ook worden de 17 lettergrepen soms losgelaten om de expressie en lading van woorden te vergroten. Ook bij vertalingen zie je dat regelmatig.
Hoe de abrikozen
heel diep het zonlicht drinken
in grote stilte.
(Otsuji Osuga 1881 — 1920)
Hedendaagse haiku voorbeelden
Veel mensen schrijven regelmatig een haiku. Om de geest te scherpen of momenten van verwondering ‘even’ vast te leggen. Ik schreef een tijdlang dagelijks een haiku. Daardoor ga je anders naar je omgeving kijken. Hier een voorbeeld uit mijn eigen collectie:
Een aalscholver landt
de rivier slokt gewillig
PLOEPS weg, samen één.
Er zijn ook redelijk wat bekende mensen die haiku’s schrijven. Kees van Kooten is bijvoorbeeld fan van de haiku en schreef er een heel boek mee (575 Haikoots). Hier een voorbeeld:
De hond kijkt hem aan
als de baas zit te poepen
maar nooit omgekeerd
(Kees van Kooten)
Een bekend persoon uit een andere hoek die bijna dagelijks een haiku schrijft, is Herman van Rompuy, voormalig premier van België en voorzitter van de Europese Raad. Ook in deze rollen begon hij zijn dag bijna dagelijks met het schrijven van een haiku, die hij vaak deelde met de buitenwereld. En hij is blijven schrijven, ook naar aanleiding van de actualiteit, zoals hier een lockdown in de coronatijd:
Corona stilte
Verdringt het minst dringende
Een tijd voor inkeer
(Herman Van Rompuy)
En dan nog een voorbeeld over het carnaval, van de moderne Vlaamse haikuschrijver Luk Gybels. Hij schrijft hier ‘klassiek’ over een (huiselijk) moment van verwondering, maar de 17 lettergrepen laat deze haikudichter vaak ook gerust los.
Bij het ontwaken
een handvol confetti
op het hoofdkussen.
(Luk Gybels)
Zelf haiku’s schrijven?
Hopelijk geven deze haiku voorbeelden je snel een beeld van de haiku en hoe veelzijdig deze minigedichten zijn. Of misschien wil je ze zelf schrijven? Na het ‘puzzelen’ met woorden en lettergrepen ontstaat vaak ruimte voor verdieping en kun je ontdekken hoe groot en diep zo’n klein gedicht kan zijn (bijvoorbeeld als Mindfulness workshop). Voor congressen en evenementen is er ook een Haiku Workshop. Misschien iets voor jouw organisatie?
Wil je zelf direct gaan schrijven, lees dan dit artikel eens:
Een haiku schrijven met deze 5 praktische tips.
Tot slot een haiku van schrijver Ilja Leonard Pfeijffer.
Met titel, want dat kan ook.
GEEN HAIKU
vlinder in de trein
mijn god dacht ik als daar maar
geen haiku van komt
(Ilja Leonard Pfeijffer)
