Per se / persé / perse / per sé?
Is het: per se of persé of misschien perse? Of toch ‘persee’ of ‘per sé’? Of zijn er meerdere vormen toegestaan? Als tekstschrijver en eindredacteur zie ik veel misgaan met deze taalconstructie, ook bij zeer gerenommeerde media en auteurs. Toch is er in dit geval tegenwoordig maar één officieel correcte spelling mogelijk.
De juiste vorm is: per se.
Dus met twee woorden en zonder ‘accent aigu’. Na mijn vorige veel geraadpleegde taaldilemma over te allen tijde nu aandacht voor dit veelvoorkomende struikelblok. Met wat achtergronden die duidelijk maken hoe de verwarring is ontstaan.
Waarom per se?
Iedere taal heeft zijn eigen ‘probleemkinderen’. Dat geldt zeker voor het Nederlands! Wanneer ik als tekstschrijver teksten van anderen herschrijf of de eindredactie verzorg, moet ik vooral ‘persé’ vaak corrigeren tot ‘per se’. Maar ook gerenommeerde media gaan regelmatig de fout in, zoals hier bijvoorbeeld de NOS.
De correcte schrijfwijze sluit aan bij de oorspronkelijke taal: het Latijn. Het betekent letterlijk ‘op zichzelf’, maar in die letterlijke betekenis komt het niet zo vaak meer voor. In onze taal wordt het vaker gebruikt met de betekenis van: ‘beslist’ of ‘absoluut’. Zoals in:
“Ik wil deze zin per se correct schrijven.”
Waar komen persé en perse dan vandaan?
Taal is altijd in ontwikkeling. Door de klank van de uitspraak is persé ontstaan als ‘vernederlandste’ vorm van het originele per se. En dan vooral wanneer een stelligheid wordt benadrukt, zoals bij ‘beslist’ of ‘absoluut’. En soms wordt misschien ook gedacht aan een Frans woord (door de laatste ‘e’) waar je dan zo’n mooi ‘streepje’ op zou kunnen zetten.
In de Van Dale stond van 1961 tot en 1984 ook vermeld dat ‘per se’ soms ook terecht als één woord werd geschreven omdat het als één geheel werd opgevat. Maar inmiddels staat de Van Dale dat alternatief niet meer toe. In sommige alternatieve spellingswijzers (zoals de Spellingwijzer Onze Taal) is persé nog wel als ‘informele variant’ opgenomen.
Ook in nog ouder Nederlands komen ‘perse’ of ‘persé’ soms nog voorbij, bijvoorbeeld in kranten uit het einde van de negentiende eeuw.
Conclusie
Als je bij de tijd wilt zijn en zonder discussies de enige officiële versie wilt gebruiken, kies dan zeker voor: per se.
