Creatieve vacatureteksten met voorbeelden
Creatieve vacatureteksten zijn een krachtig hulpmiddel bij personeelswerving op de krappe arbeidsmarkt. En die wordt de komende jaren alleen nog maar krapper door onze bevolkingsopbouw. Dan wil je niet alleen een goede vacaturetekst schrijven (of laten schrijven), maar ook onderscheidende vacatureteksten. Die opvallen voor kandidaten en hen direct aanspreken. Voor creativiteit bestaat geen vaste formule. En wat ‘goed’ is, verschilt per situatie. Ik heb wel een gouden tip: stem de tekst allereerst af op het ‘reptielenbrein’ van kandidaten. Waarom en hoe lees je in deze blog.
Zelf creatieve vacatureteksten schrijven

Doordat ik als tekstschrijver gespecialiseerd ben in het schrijven over de arbeidsmarkt en HRM vragen bedrijven en organisaties mij regelmatig om hulp bij hun arbeidsmarktcommunicatie. Een concrete vraag is dan vaak dat ze meer onderscheidende, creatieve vacatureteksten willen. Soms schrijf ik die voor hen, maar ik help ze vaak ook om zelf betere teksten te schrijven. Daarvoor bestaat een aantal vaste handvatten. Eén daarvan is de focus op het reptielenbrein. Daar neemt ieder mens nog altijd 95 procent van zijn beslissingen. Wie dit oudste hersendeel prikkelt, kan een kandidaat echt sneller voor zich winnen.
Waarom het reptielenbrein?
Als mensen overschatten we onszelf nogal. Wij zien onszelf als ontwikkelde, beschaafde wezens die weloverwogen keuzes maken. Maar als je goed kijkt wat er in onze hersenen gebeurt, blijken we toch wat primitievere keuzes te maken die helemaal niet rationeel zijn. Want ons brein is een levendig orgaan dat graag snel wil kiezen. Daarom nemen we veel beslissingen op de automatische piloot. Pas daarna worden deze intuïtieve beslissingen rationeel onderbouwd. Wat dit betekent voor arbeidscommunicatie heb ik voor verschillende vakbladen (o.a. Intermediair en PW) eerder onderzocht door neurowetenschappers te interviewen. Dit is een kernsamenvatting daarvan om meer inzicht te geven op het functioneren van onze hersenen.
Grofweg bestaan onze hersenen uit drie delen die gedurende miljoenen jaren zijn ontstaan:

- Reptielenbrein: Het begon ongeveer 500 miljoen jaar geleden met dit oudste deel diep in de kern (ook wel hersenstam). Dit is gericht op overleven (verdedigen of vluchten) en verantwoordelijk voor onze primaire reacties. Het denkt niet in woorden, maar is sterk visueel ingesteld.
- Zoogdierenbrein: Daar omheen ontwikkelde zich na verloop van tijd ons emotionele zoogdierenbrein. Dit middelste deel bepaalt onze emoties en hier zit onder andere ons geheugen. Het ontvangt signalen uit het reptielenbrein, maar gaat er genuanceerder mee om. Het benut bijvoorbeeld ervaringen om ze te vergelijken met nieuwe situaties.
- Mensenbrein: Pas vrij recent is daar ons echte mensenbrein (neocortex) bijgekomen. Het is ongeveer 100.000 jaar ‘oud’, maar eigenlijk relatief jong als je het vergelijkt met ons oude reptielenbrein. Met dit jongste deel kunnen we analyseren en logisch denken.
Hoe ouder het brein, hoe meer impact het heeft op ons gedrag. Het reptielenbrein heeft zich het langst kunnen ontwikkelen en is daardoor het meest krachtig. Daardoor nemen we 95% van onze beslissingen vaak al onbewust via ons reptielenbrein.
Tips voor creatieve vacatureteksten
Om efficiënt te functioneren, bespaart het menselijk brein energie door te filteren op gevaar. Is iets onbekend? Dan wordt het brein gealarmeerd. Daarmee kun je de aandacht trekken en belangstelling wekken om iets verder te onderzoeken. In dit geval: jouw vacature! Dit bereik je door onderscheidend en verrassend te zijn. Daarom kloppen opdrachtgevers bij mij aan als strategische en creatieve tekstschrijver.
Naast creatieve vacatureteksten heb je ook inzicht nodig in wat voor potentiële kandidaten echt aantrekkelijk is aan een functie. Want behalve opvallen moet je kandidaten ook iets belangrijks voorhouden. Het reptielenbrein wil immers overleven! En zo bestaan er meer ‘triggers’ voor het reptielenbrein die waardevol zijn om goede vacatureteksten te schrijven. Let daarom op de volgende aandachtspunten:
Tip 1: Pak direct de aandacht!
Om het oudste hersendeel direct in opperste staat van paraatheid te brengen, moet je in de functietitel en openingszinnen van je vacaturetekst direct de aandacht trekken. Begin daarom bij voorkeur niet met een lang verhaal over je eigen organisatie. Je kunt bijvoorbeeld beter beginnen door de (maatschappelijke) impact van een functie te benoemen. Voor een beheerder van zonneparken die een onderhoudsmonteur zochten, begon ik na de functietitel bijvoorbeeld direct met:
“Jij zorgt dat zonneparken in Nederland topfit blijven. Zo lever je een belangrijke bijdrage aan de energietransitie en duurzaamheid.”

De functietitel zelf moet herkenbaar zijn (en vindbaar in zoekmachines!), maar kan met een kleine toevoeging soms ook extra aandacht trekken. Zoals een timmerbedrijf met deze vacature:
Timmerman zonder snor
Dit is geen voorbeeld uit mijn eigen praktijk, maar wel een van de leuke voorbeelden van grappige creatieve vacatureteksten. Want eigenlijk zocht dit bedrijf een vakman die een beetje lijkt op hun huidige senior-timmerman. En ze wilden vooraf graag verwarring voorkomen…
Nog één voorbeeld uit mijn eigen Tekstwerkplaats. Een grote gemeente in Nederland hielp ik voor hun arbeidsmarktcommunicatie om zelf betere teksten te schrijven. Alleen de meest moeilijk te vervullen vacatures schreef of redigeerde ik voor ze, vaak na een kort interview over de functie. Hun eigen vacature voor een ervaren ‘Jurist VTH’ (Vergunningen, Toezicht en Handhaving) had geen goede reacties opgeleverd. Ze vroegen mij als tekstschrijver voor vacatures om de tekst te herschrijven. Tijdens een kort interview ontdekte ik dat deze jurist niet alleen juridisch kantoorwerk zou doen, maar ook veel contact zou hebben met zeer uiteenlopende collega’s en mensen uit alle lagen van de bevolking. Met een paar kleine aanpassingen in de tekst breidde ik onder andere de functietitel uit met:
Veelzijdig jurist, dol op wisselende contacten
Dat viel op in de doelgroep en het werd gedeeld in online vakgroepen. Binnen een week meldde de juiste kandidaat zich bij deze gemeente. Zo kunnen een paar kleine aanpassingen een groot verschil maken.
Tip 2: Schrijf vanuit je kandidaat

Er is nog een belangrijke reden om de tekst niet vanuit je eigen organisatie te schrijven. Het reptielenbrein is nogal egocentrisch. Voed daarom het eigenbelang en maak duidelijk wat de functie leuk of aantrekkelijk maakt en wat deze oplevert (niet alleen financieel). Begin niet over de uitdagingen van je organisatie, maar die van de kandidaat in zijn nieuwe functie. Spreek hem (of haar) aan met ‘jij’, ‘jouw’ of ‘u’ en maak visueel en herkenbaar om wat voor werk het gaat. Want herkenbaarheid leidt tot vertrouwen en ontspanning. En na het trekken van de aandacht is dat nodig om iemand te beïnvloeden als die past bij de functiekenmerken. Zo voorkom je dat het ontwaakte reptielenbrein op de vlucht wil slaan.
Zie ook mijn blog voor een opdrachtgever met zes slechte manieren om een vacaturetekst te beginnen.
Tip 3: Schrijf beeldend en compact
Houd je tekst kort en krachtig. Want het reptielenbrein heeft weinig met tekst (zie ook het volgende punt). Toch kun je niet zonder! Kort en krachtig schrijven is natuurlijk een vak op zich. Ik probeer zoveel mogelijk te zeggen met minder woorden. Ga er ook niet vanuit dat een bezoeker een lange vacaturetekst de eerste keer direct zorgvuldig leest. Dat komt later bij het rationele deel, maar ook dan is compactheid gewenst. Probeer ook beeldend en verhalend te schrijven. Dat blijft beter hangen. Vertel dus niet alleen dat de kandidaat impact kan maken in de nieuwe baan, maar beschrijf vooral HOE.
Tip 4: Focus op begin en eind
Ons oudste hersendeel is niet alleen gevoelig voor contrast, maar kijkt ook sterk naar het begin en eind. Daardoor herinneren we ons de eerste en laatste hap van een lekker gerecht ook beter dan de happen er tussenin. En mede daarom zijn we altijd extra gericht op de eerste en laatste zin van een boek. Dit komt door het ‘primacy effect’, waardoor we alles wat vooraan staat belangrijker vinden. En daarna doet het ‘recency effect’ zijn werk. Daardoor ook onthouden vooral ook wat helemaal aan het eind kwam. Bij het lezen van vacatureteksten werkt dat ook zo. Denk daaraan bij de opbouw van je tekst. Begin en eindig met de belangrijke elementen om je kandidaat te overtuigen. Maar het geldt bijvoorbeeld ook voor opsomming in je tekst. En ja die veelgebruikte bulletpoints hebben daarbij zeker een functie!
Tip 5: Zorg voor visuele impact

Het reptielenbrein aanspreken met onderscheidende creatieve vacatureteksten begint idealiter al voor je openingszin. Bijvoorbeeld met aansprekende vormgeving van de vacature. Het reptielenbrein is visueel ingesteld. Hersenonderzoek laat zien dat ons brein vooral getriggerd wordt door afbeeldingen van andere mensen (en voedsel, evolutionair natuurlijk ook heel logisch). Een aansprekend beeld van je nieuwe collega’s kan daarom heel interessant zijn. Mijn tip: bel bedrijfsfotograaf Kim Kok, gespecialiseerd in zakelijke portretfotografie. Naast een foto kan een aantrekkelijke quote van de nieuwe collega’s het totaalbeeld ook versterken.
Ook contrasten in afbeeldingen triggeren het reptielenbrein. Want ze helpen om snel beslissingen te nemen. Eén rood snoepje tussen allemaal groene, triggert de aandacht. Iets visueel tastbaar maken, kan ook helpen. Want het reptielenbrein wil eigenlijk graag voelen. Dat kan bij een vacature niet met alles, maar ook een infographic of bijvoorbeeld 360 graden film kunnen zeker helpen.
Tip 6: Benut emoties

De emotie komt voor de ratio in het reptielenbrein. Dat kun je benutten in je tekst en vormgeving. Je kunt afbeeldingen gebruiken om emoties toe te voegen, maar ook tekstelementen zijn hiervoor geschikt. Zoals de quote van een medewerker of klant die vertelt hoe een kandidaat straks het verschil voor hem kan maken.
Om in te spelen op emoties kan ook de sociale bewijskracht benut worden. Dit is één van de zeven beïnvloedingsprincipes die Cialdini (hoogleraar psychologie en beïnvloedingsexpert) onderscheidt. Dit kun je bijvoorbeeld benutten in woord en beeld als je bestaande medewerkers een rol geeft in de personeelswerving en bij vacatures. In sommige gevallen kan ook een ‘autoriteit’ goed werken. Denk aan de klassieke professor met een witte jas uit de reclame. Al zorg je bij jouw vacaturetekst hopelijk voor wat meer creativiteit en een verrassender element.
Voorbeeld grappige creatieve vacatureteksten

Voor je eigen inspiratie zijn er online best veel voorbeelden van grappige creatieve vacatureteksten te vinden. Deze kwam ik zelf een keer tegen. Een Vlaams reclamebureau beschreef in hun eigen vacaturetekst voor een Office Manager de harde waarheid. De titel was dan ook:
Head of Godverdomme Alles
Want Belgische office managers zullen regelmatig zeggen: “ik doe hier godverdomme alles”. Toch komen naast de grappige toon en titel ook veel belangrijke inhoudelijke punten van de functie aan bod. Zo lever je dus niets in op de inhoud, maar laat je wel een gigantische indruk achter op je lezer. De vacature van dit bureau (De Vloer) ging viral.
